Bài viết này không đề cập đến việc xưng hô trong tôn tộc, gia đình có quan hệ huyết thống mà chỉ đề cập đến nhân xưng ngoài xã hội!
Về quan hệ xã hội, có hai cách xưng hô đó là xưng hô theo chức vụ và xưng hô theo tuổi tác.
Xưng hô theo chức vụ, là khi ta đến các cơ quan công sở, các tổ chức tôn giáo, các tổ chức xã hội dân sự ta nên xưng hô theo chức vụ các vị quan chức hay chức sắc để thể hiện sự tôn trọng tổ chức. Tuy nhiên, thái độ phải đàng hoàng chửng chạc, chỉ xưng gọi chức vụ của người tổ chức khi mới vào lần đầu, còn sau đó thì nên gọi "ông", "bà", "cô" và xưng "tôi". Cần nói thêm là không được tỏ thái độ khúm núm, hèn hạ như xoa tay, cúi khom người ...
Xưng hô theo tuổi tác đó là cách ứng xử văn hóa của người Việt từ bao đời nay!
Theo cách đó, người nhỏ tuổi xưng hô với bậc cao niên đáng tuổi anh, chị, chú, bác, ông, bà của mình thì gọi theo đúng vai như thế để thể hiện sự tôn trọng người lớn tuổi. Trường hợp, mới gặp chưa biết tuổi nhau thì gọi "anh, chị" xưng "tôi"để giữ phép lịch sự xã giao!
Người có văn hóa, trọng Lễ Nghĩa thì việc xưng hô theo tuổi tác không bị ảnh hưởng bởi quan điểm chính trị, vì thế cho dù khác chiến tuyến thì người ta vẫn xưng hô đàng hoàng, tử tế.
Thời tôi sống ở miền Nam Việt Nam dù khác quan điểm chính trị với miền Bắc tuy nhiên người miền Nam vẫn được dạy cách xưng hô một cách trung dung không bày tỏ thái độ miệt thị, chẳng hạn như gọi là 'ông Hồ Chí Minh', 'ông Phạm Văn Đồng', 'ông Tôn Đức Thắng'...chứ không ai gọi thằng này, thằng nọ bao giờ cả!
Ở miền Bắc thì dạy cách xưng hô thế nào? Tất cả những thành viên của chính phủ Việt Nam Cộng Hòa đều bị gọi một cách xách mé, miệt thị chẳng hạn như như "thằng Diệm" "thằng Thiệu"... Nếu xưng hô theo cách đó thì Lê Chiêu Thống, Trần Ích Tắc đều bị gọi bằng "thằng" cả?
Tôi xin lỗi các vị Tổng thống VNCH quá cố vì đã phải nhắc lại cách gọi tên của người miền Bắc để cho thấy văn hoá giáo dục ở thể chế cộng sản như thế nào?
Người ta nói: "thể chế chính trị nào thì nền giáo dục đó, nền giáo dục nào thì con người đó"quả là không sai!
Một luật sư còn trẻ tuổi như Nguyễn Thuỷ mà dám gọi cụ già đáng tuổi ông mình là "thằng"và đòi đem tùng xẻo cụ trong khi cụ chưa làm điều gì hại nước, hại dân mà cụ chỉ đứng ra bảo vệ đất đai của tổ tiên bao đời nay. Vậy mà, người ta vào tận phòng ngủ để bắn chết cụ rồi dùng đám con ranh DLV, AK47 để phỉ báng cụ không tiếc lời thì đạo đức và luật pháp ở đâu?
PS: link nguồn: https://nghiepdoangiaochuc.org/2020/09/17/van-hoa-xung-ho/
18/9/2020
Đặng Phước