Đó là nhan đề của một bài viết trên một tờ báo chống Trump, tờ Washington Post ngày 13 tháng 8/2017. Ở dưới là một tấm hình chú thích “Nhiều trăm người chủ nghĩa dân tộc da trắng (white nationalists) và da trắng siêu đẳng (white supremacists) mang đuốc diễn hành trong khuôn viên University of Virginia”. Kế đó tác giả viết:
“Tổng thống Trump đã thắp từng ngọn đuốc đó ở Charlottesville. Đúng vậy, chủ nghĩa da trắng siêu đẳng đã luôn luôn ở với chúng ta. Một cuộc diễn hành của những kẻ kỳ thị chủng tộc cực đoan không có gì lạ đối với bất cứ người nào quen thuộc với lịch sử chúng ta, nhất là những người đã là đối tượng của thù hận và bạo lực nhiều thế kỷ.
“Nhưng khi mà một đám cuồng nộ da trắng diễn hành ở Charlottesville rước đuốc tối thứ sáu hét vang “Hoan hô Trump” (heil Trump) như là người kéo màn cho một ngày đụng độ bạo động với những người phản biểu tình, làm thiệt mạng 3 người, họ cho thế giới thấy rằng Mỹ quốc lại một lần nữa chơi với lửa.
Và Trump là kẻ có diêm. “
Để củng cố ấn tượng tổng thống Trump là người kỳ thị, bài viết đưa ra một sự kiện xưa, cách nay 90 năm, là Fred Trump, thân phụ ông Trump đã bị bắt vì không chịu tuân lệnh giải tán trong một cuộc tập họp của KKK.
Xem xét diễn tiến sự việc, người ta biết rằng tối thứ sáu 11 tháng 8/2017, những người biểu tình đã tụ tập rước đuốc trong khuôn viên đại học Virginia để phản đối quyết định của thành phố dẹp bỏ tượng tướng miền Nam Robert Lee tại một công viên trong vài tháng tới. Đụng độ đấm đá, ném chai nước , xịt hơi cay đã xẩy ra giữa những người biểu tình và phản biểu tình. Thống đốc Virginia tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Sáng hôm sau thứ bẩy, hãng AP loan tin có chừng 500 người biểu tình. Và đánh giá rằng đây là cuộc tập họp lớn nhất từ trước đến này của các nhóm KKK, Siêu Đẳng Da trắng, Dân tộc da trắng, và Tân Phát xít trong đó có vài người mang khiên và súng dài. Số người phản biểu tình đông hơn, tính trên số ngàn. Chiều thứ bẩy, một chiếc xe hơi đã xông vào đám phản biểu tình làm chết một phụ nữ 31 tuổi và bị thương 19 người. Một trực thăng cảnh sát tuần tiễu bị rơi ở một cánh rừng gần chỗ biểu tình làm thiệt mạng 2 cảnh sát trên máy bay. Kẻ lái xe đâm vào đám phản biểu tình là James Fields Jr một cựu quân nhân thủy quân lục chiến. Mẹ của Fields Jr. nói James phải uống thuốc để khỏi nóng tính. Và kể rằng Fields đã đập vào đầu bà và giam bà vào phòng tắm một lần khi còn là học sinh vì bà nói y phải ngưng chơivideo games. Thầy giáo trung học của Fields nói rằng lúc trong trường, Fields là người tôn phục Hitler.
Cũng chiều thứ bẩy, ông Trump viết “Chúng tôi kết án bằng những lời lẽ nặng nề nhất có thể có cái tình trạng biểu lộ hằn thù, cuồng tín và bạo lực ở mọi phía - ở mọi phía –“. Các chính trị gia Cộng hòa cũng như Dân chủ không hài lòng với phát biểu này, vì đã không gọi tên kết án thẳng những nhóm biểu tình như KKK, Siêu Đẳng Da trắng, Dân tộc Da trắng. Truyền thông giòng chính nhao nhao chỉ trích không tiếc lời là Trump phát biểu quá chậm, sau 48 giờ, mà thực sự thì không phải như thế. Và kết án ông Trump là thủ phạm gây kỳ thị, như bài viết trên đây. Cái quan điểm bạo lực ở mọi phía của ông Trump đã bị phản bác bởi lời cựu phó tổng thống Biden trên twitter, mà truyền thông và nhiều chính khách khác nhắc lại, là “Chỉ có một bên”. Nói rõ ra là chỉ có phía những người biểu tình thuộc KKK, Siêu đẳng Da trắng, Dân tộc da trắng và Tân phát xít là những kẻ sử dụng bạo lực.
Trước những chỉ trích này, ngày chủ nhật, Ivanka Trump, con gái mà cũng là cố vấn cao cấp của ông Trump, đã viết trong blog nhằm phần nào làm dịu chống đối rằng“Không có chỗ trong xã hội cho chủ nghĩa kỳ thị, chủ nghĩa siêu việt da trắng và Nazis mới”. Chúng ta phải đứng cùng nhau như một nước đoàn kết”. Ngay lập tức, tờ New York Times bầy tỏ sự không hài lòng, viết: “Ivanka không phải là tổng tư lệnh quân đội” hiểu ngầm rằng Ivanka không thể nói thay Trump. Ông Trump ngày thứ hai đã phải lên tiếng: “Kỳ thị chủng tộc là quỷ mị (evil). Và những kẻ dùng bạo lực nhân danh kỳ thị là những kẻ tội phạm, trong đó có KKK, Tân Nazis, Chủ nghĩa da trắng siêu việt, và các nhóm thù hận khác không ưa tất cả những gì mà chúng ta kể là trân quý đối với người Mỹ.”, Và “bất cứ ai phạm pháp trong hoạt động bạo lực cuối tuần qua đều phải chịu trách nhiệm về việc làm của mình” Công lý sẽ được thể hiện”.
Người ta hiểu rằng những giải thích hay bổ túc này của phía ông Trump khó thể nào làm hài lòng phía thua cuộc là truyền thông giòng chính và các nhà chính trị trong cơ chế siêu quyền lực. Bởi vì Hillary Clinton, người thủ lãnh đã được tô vẽ bằng cả tỉ đô la, sau khi thất cử đau điếng, đã đề ra khẩu hiệu chống chính quyền Trump là “Kháng cự, Nhấn mạnh, Kiên trì, Gia nhập" (Resist. Insist. Persist. Enlist). Cho nên, sau khi có những phản ứng xoa dịu, thì ngày thứ hai, 14 tháng 8/2017 ông Trump trong một cuộc họp báo tại tư dinh Trump Tower ở New York đã lên tiếng thêm một lần cho rõ quan điểm của ông đã nói ra lúc ban đầu, ngày thứ bẩy 12/08/2017. Truyền thông tường thuật cuộc họp báo này hỗn loạn. Chẳng đi vào chi tiết làm gì, chỉ cần tóm tắt rằng ông Trump đã khẳng định lỗi cả mọi phía, không chỉ một phía. Và bên này hay bên kia thì cũng có kẻ tốt người xấu. Phía chống đối đã coi đó là một thái độ điển hình của Trump không tin được, là nói xuôi đó mà rồi nói ngược ngay đó. Và cũng khẳng định thêm một lần nữa rằng Donald Trump chủ trương kỳ thị.
Riêng trong vụ Charlottesville này, muốn có dữ kiện chính xác, bên nào nói thật tới đâu, nói sai ra sao, phải theo dõi từ đầu đến cuối các tin tức cũng như video mọi nguồn là thấy rõ diễn tiến ra sao. Không thể chỉ lướt qua các đề tựa tin tức hay bình luận hay những tóm tắt. Vì tất cả được đặt ra để chuyển đi cái ý kiến chủ quan của tác giả. Cũng không thể dễ dàng chấp nhận quan điểm của các chuyên gia vì đa số những người này trong cuộc đấu đá chính trị hiện nay đã để các lập trường hay cảm quan của họ lấn át, thay vì là những dữ kiện khách quan khoa học. Tóm lại, cho tới nay thi có thể thấy rằng từ khi có mấy tiếng “truyền thông giòng chính tin giả” ông Trump huỵch tẹt nói ra không nể vì, và hai tiếng “tin khác” mà luật sư Kellyann Conway, một phụ tá của ông Trump dùng để phân biệt với truyền thông giòng chính, thì người theo dõi có thể thấy rằng những cơ quan truyền thông bề thế từ trước tới nay đã không thể độc quyền nhào nặn dư luận qua lối truyền đi một phần sự thực nữa. Âu đó cũng là một điều may trong cái không khí chính trị nháo nhào hiện nay của nước Mỹ.
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
Ngày 18 tháng 8/2017