Kết quả cuộc bỏ phiếu đầu tiên ngày thứ ba mồng 1 tháng 3/2016 trong cuộc tranh cử làm ứng viên đại diện đảng Cộng hòa cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11/2016 đã làm nhiều người theo rõi cuộc vận động này giật mình. Đó là chuyện ông Donald Trump đã thắng tại 7 trong số 12 tiểu bang, và đã bỏ xa các ứng cử viên quan trọng thuộc giòng chính của đảng, như Ted Cruz và Marco Rubio, sau khi Jeb Bush một ứng viên trong gia đình Bush thế giá đã có bố và anh làm tòng thống, bỏ cuộc. Tại Nevada, Trump đã thắng lớn trong nhiều thành phần quần chúng, kể cả sắc tộc người Mỹ gốc La tinh. Ông tuyên bố: “Chúng ta đã thắng trong quần chúng Thiên chúa giáo, chúngta thắng nơi giới trẻ. Chúng ta thắng trong giới già. Chúng ta thắng trong quần chúng trí thức. Chúng ta thắng trong giới ít học. Tôi quý những người ít học”. Người ta nhớ rằng khi tuyên bố ý định tranh cử ông đã đưa ra chính sách chống di dân, ngang nhiên miệt thị dân Mễ tây cơ là tội phạm hiếp dâm vân vân làm nhiều người giật mình. Tuy vậy nhưng các chính trị gia Cộng hòakhác đã ngại ngần không lên tiếng phê phán ngay (có lẽ vì ông tiền nhiều) mà đã chờ đợi một thời gian. Do đó đã phần nào khiến cử tri coi thường cái dụt dè của những chính trị gia, mà chú ý tới Trump với lối nói bình dân, có thể kể là thô lỗ, nhưng nghe khoái tai của Trump.
Người ta còn nhớ cách đây cũng đã lâu, trong một cuộc phỏng vấn với Larry King phóng viên nổi tiếng hàng đầu của đài CNN, Trump đã cho Larry một cú đau. Khi King ngồi đối diện với Trump cứ chồm lên đặt câu hỏi, để làm khó, theo thói quen nghề nghiệp, Trump đã nói “ông đừng có chồm lên như thế, miệng ông thối lắm”. Có thể là bản tính ngang ngược, nhưng cũng có thể là vì Trump giầu có. Việt nam mình có câu “mạnh gì gạo, bạo vì tiền”, và ngay tại nước Mỹ này thì “cái chân lý không thay đổi chính là: “tiền nói” - Money talks –
Sau cái kết quả Trump thắng 7, Ted Cruz 3, Marco Rubio 1, nhận định chung là Trump gần như chắc chắn sẽ trở thành người đại diện cho đảng Cộng hòa ứng cử tổng thống, mà các ứng viên kế tiếp như Cruz và Rubio khó thể vượt qua. Nhũng tin tức cho biết Ted Cruz và Marco Rubio đã cuống cuồng mà quyết chí tấn công Trump sát ván, hy vọng trồi lên trong vòng thời gian ngắn ngủi hai tuần, trước khi đến đợt bỏ phiếu lần thứ hai ở một số tiểu bang then chốt, như Ohio Florida vân vân…Với những lời lẽ mà truyền thông kể là của học sinh trung học, là thiếu “văn minh”, tục tằn. Nói cho rõ ra, thì những nhà chính trị theo cách ứng xử và ngôn từ “phải đạo chính trị” đã bỏ quy ước này, để mà đi vàotấn công Trump, từ cá nhân tới bôi xấu, ngay cả xử dụng những điều thô lỗ mà truyền thông không ngần ngại loan đi trong tinh thần vừa thông tin vừa giải trí. Thí dụ như tờ New York Times đã nói đến hai chữ “tay nhỏ” (small hands) mà Marco Rubio dùng cho Trump thì Trump đã thản nhiên hãnh diện nói đến một bộ phận cơ thể khác của ông, mà trả lời rằng ông không có cái gì nhỏ. Ông nói “tôi xin bảo đảm. Không có vấn đề. Tôi xin bảo đảm với quý vị”.
Nhân tiện thì xin nói luôn ở đây rằng trên mạng điện tử, cũng đã có những tấn công Trump nhằm vào đời sống tình ái của Trump, mà câu hỏi “hiền lành” nhất là “liệu dân Mỹ có chấp nhận sẽ có một tổng thống mà vợ đã khỏa thân chụp hình cho nhiều người xem không”. Dĩ nhiên là câu hỏi có kèm theo hình người vợ trẻ thứ ba của Trump khỏa thân trong một tư thế hấp dẫn trên nệm. Chẳng mấy ai biết đây là hình thật hay là hình đã được sửa chữa gán ghép bằng kỹ thuật, nhưng mà dù sao thì nó cũng nói lên tính gay cấn của cuộc tranh cử làm ứng viên tổng thống cho đảng Cộng hòa hiện nay ở Mỹ. Nếu mà người ta nhớ lại rằng Carla Bruni vợ cựu tổng thống Pháp Sarkozy cũng đã từng chụp khỏa thân và hình này được dùng để trang hoàng trên một kiểu ví xách tay đắt tiền thì thấy ngay rằng dù hình vợ Trump có khỏa thân lên trang điện tử cũng khó có làm xấu gì Trump bao nhiêu, nhất là đối với những người thích Trump, mà con số hiện nay không phải là ít. Bởi vì chuyện vợ thứ ba của Trump chụp hình khỏa thân, hay là Trump bỏ vợ hai lần, xét ra thì không thể coi là tệ hơn những chuyện tình ái lăng nhăng vô số của cựu tổng thống Bill Clinton, và chuyện dâm đãng với Monica Lewinksy ngay trong văn phòng tòa Bạch Ốc. Nếu Bill Clinton ngày nay còn có nhiều người thích và phục và nộp tiền cho hàng triệu đô la thì Trump cũng chẳng ngại gì mấy cái chuyện lẻ tẻ như vừa nói.
Đứng từ ngoài suy nghĩ hết các mặt thì như thế, nhưng trong nội bộ đảng Cộng hòa thì khôngkhỏi có những lo ngại, khiến cho truyền thông đã loan đi rằng Trump đã xé đảng Cộng hòa ra. Và Mitt Romney, cũng như John McCain, hai cựu ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa đã hốt hoảng kêu gọi đừng bỏ phiếu cho Donald Trump. Ông Romney gọi Trump là “đồ rởm”, là “hàng giả”. Theo ông Romney thì bỏ phiếu cho Trump là một tai họa cho đảng Cộng Hòa, và là một tự sát cho đất nước. Ông Romney nhắc đến bóng ma của sự chuyên chế và nói rằng ông Trumpđang “phóng đại lên một tình trạng giận dữ đã đưa những nước khác rơi vào vực thẳm”. Và “Chính sách nội trị của ông Trump sẽ đưa đến suy thoái. Chính sáchngoại giao của ông Trump sẽ làm cho Mỹ và thế giới kém an ninh hơn. Ông ta không có tình tình và khả năng phán đoán để làm tổng thống”. Ông cũng lôi ra chuyện Trump từng ký chi phiếu ủng hộ bà Hillary Clinton. Tuy nhiên, ông Romney không nói tới chuyện chính ông đã từng xin ông Trump ủng hộ khi tranh cử tổng thống, và quảng cáo mạnh về sự ủng hộ này. Về phía Trump thì chỉ nói rằng “Romney là một ứng cử viên thất bại. Đã van xin sự ủng hộ của tôi. Và tôi đã có thể nói “Mitt, quỳ xuống đi”.
Thượng nghị sĩ John McCain, người đã từng bị Trump tuyên bố không coi là anh hùng vì thành tích bị VC bắt, đã dè dặt hơn khi nói rằng “Tôi chia xẻ sự quan tâm của bạn tôi Mitt Romney trong phát biểu về Donald Trump”. Và “Tôi cũng có cùng những quan tâm về các tuyên bố thiếu hiểu biết và nguy hiểm về quốc phòng và an ninh quốc gia của Donald Trump”. Và “Những cử tri Cộng hòa cần nghĩ lâu và kỹ lưỡng xem là sẽ bầu cho ai làm tổng thống và tổng tư lệnh quân đội Hợp chủng quốc Hoa kỳ”. Mc Cain cũng đưa ra một lá thư có chữ ký của trên 75 chuyên gia ngoại giao và an ninh quốc gia kỳ cựu xác định sẽ bỏ đảng Cộng hòa nếu Trump được bầu làm ừng cử viên đại diện cho đảng. Tức là đầy đủ các dữ kiện để thuyết phục cử tri Cộng hòa đừng chọn Trump.
Ngược lại thì thống đốc New Jersey Chris Christie, nguyên là ứng viên tranh cử tổng thống bỏ cuộc, đã ủng hộ Trump và giới thiệu Donald Trump trong cuộc ra mắt tại Palm Beach Florida là “tổng thống tương lai của Hoa kỳ”.
Nếu theo rõi các loại bài vở tin tức trên truyền thông về bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, thì người ta có thể thấy rằng Trump hành xử như một người thô lỗ, thú tính, thiếu khả năng. Và cuộc vận động tranh cử giữa các ứng viên Công hòa có vẻ như khôi hài, với các diễn viên bất tài và các luận cứ thuyết phục cổ điển không hấp dẫn, như trung thành ủng hộ Do Thái, giảm nhẹ vai trò chính quyền, tự do sở hữu súng, chống phá thai vân vân…Về phía Dân chủ thì Hillary Clinton được tô vẽ để thành người chắc thắng. Bernie Sanders đóng vai một tài tử phụ làm cho vở tuồng mất cái nhạt nhẽo một mình Hillary độc diễn từ nhiều năm nay. Bởi vì dù rằng bà này được trau chuốt thành người phụ nữ đẹp đẽ tài ba, kinh nghiệm, bình dân, đấu tranh cho người nghèo, cho các sắc dân thiểu số, thì mãi cũng trở thành nhàm chán. Những sôi nổi lộn xộn trong đảng Cộng hòa quanh Donald Trump cũng là một cách để các thày bàn truyền thông biện luận cho giả thiết người Cộng Hòa “tiến bô” hay “trung dung” sẽ bầu cho Hillary Clinton.
Nói vậy, nhưng có những yếu tố mà truyền thông dụng công giàn xếp đến mấy cũng không bảo đảm 100%. Nếu Donald Trump trở thành ứng viên dẫn đầu trong đảng Cộng hòa được thì Trump thắng Hillary Clinton không phải là điều không thể xảy ra, dù rằng các thầy bàn và các chuyên gia đã phân tích đủ mặt để nói rằng khó lắm.
Lâm Phong
Ngày 4 tháng 3/2016