Giữa những ngày xã hội nóng bỏng bởi sự phẫn nộ trước tội ác của nhiều kẻ trong hàng ngũ công quyền phải đứng trước vành móng ngựa vụ Đại Án- Đại Ác mang tên “Giải cứu” và bởi nỗi lo lắng xót thương cho thân phận người tù Nguyễn Văn Chưởng, T cận tôi chợt nhớ đến cái định đề LƯU MANH HÓA TRÍ THỨC VÀ TRÍ THỨC HÓA LƯU MANH từng được thể hiện qua hai nhân vật trong bộ phim truyện 16 tập “Bản lĩnh người đẹp”* ; đó là nhân vật Giới - lãnh đạo cao nhất của địa phương nọ, và nhân vật Hoàn - một đại gia có quan hệ mật thiết với “xã hội đen”. Đây là vài câu thoại đầy kịch tính giữa họ:
GIỚI: Này, trong khung cảnh tĩnh lặng và bí mật này, chỉ có hai chúng ta và hồn những người chết oan, cậu có thể cho tớ biết bí quyết của cậu là gì không?
HOÀN:
Bí quyết gì cơ, thưa anh?
GIỚI: Còn bí quyết gì nữa! Bí quyết dẫm đạp lên mọi đối thủ, bí quyết thu phục nhân tâm, bí quyết chinh phục người đẹp, bí quyết làm giàu… nói tóm lại là bí quyết thành công?
HOÀN: Anh vốn ưa sòng phẳng, nên em không nên thần bí hóa những bí quyết đó với anh làm gì… Đơn giản là em chỉ thực hiện một quá trình, quá trình đồng hóa… Hay có thể nói trắng ra là: Lưu manh hóa trí thức và trí thức hóa lưu manh…
Giới nhún vai vè không hiểu.
HOÀN: Chẳng hạn như, xin lỗi anh, như các quan chức trong tỉnh, em biến quyền lực của họ thành quyền lợi riêng, rồi cột chặt quyền lực của họ với quyền lợi của em; và lại biến quyền lợi đó thành quyền lực mới, mạnh hơn nhiều lần quyền lực cũ. Đó chính là cái gọi là lưu manh hóa trí thức, hoặc lưu manh hóa quyền lực đấy!
Giới sửng sốt nhìn Hoàn như nhìn kẻ từ hành tinh xuống.
HOÀN: Còn với bọn lưu manh thuộc hạ, thì phải trí thức hóa chúng, dạy chúng hiểu biết văn hóa, pháp luật - dù chỉ là cái vỏ thôi, và chỉ cho chúng biết các kẽ hở của cơ chế mà luồn lách, biết cách che đậy hình dạng bên ngoài và che đậy bản chất bên trong bằng các hành động xã hội, như tuyên truyền, tài trợ, từ thiện…
GIỚI (giơ hai cánh tay giang rộng): Tôi chỉ là bản lề cho hai phía, thế thôi! Hóa ra, tôi chưa hiểu gì về cậu. Cậu còn hơn Bố già Corleon. Cỡ Chủ tịch tỉnh như tôi thật bé nhỏ so với cậu!
HOÀN: Chết, sao anh lại tách chúng ta ra như vậy! Chúng ta là đầu và cuối của xã hội. Khi đầu và cuối kết hợp với nhau sẽ thành Luân xa, và tiền bạc sẽ khiến bánh xe đó chuyển động. Thế đó ông anh ạ!
GIỚI (Lau mồ hôi trán): Làm bạn với cậu tôi vừa thấy thích vừa thấy sợ. Cậu vừa là con mèo vừa là con hổ…
HOÀN (cười): Không, em là con mèo, anh là con hổ chứ!
( *VFC sản xuất 2004. Kịch bản và đạo diễn: MA NAT. Biên tập: PNT)