Khi cuộc hội đàm Trump Kim lần thứ nhì vào hai ngày 27 và 28 tháng 2/2019 được loan đi thì đã có một bài viết trên một chương trình phát thanh tiếng Việt của một chuyên gia kinh tế cho rằng “Việt Nam một vốn bốn lời” từ hội nghị Trump Kim tại Hà nội. Bài viết tuy không dài, chỉ chừng 2500 chữ, nhưng vì là ý kiến về một vấn đề kinh tế mông lung không mấy ai nói đúng, kể cả những nhà kinh tế nổi danh thế giới, cho nên không bàn đến làm gì. Ở đây chỉ bàn đến những cái lợi cái hại cho ông Trump và một số những người liên hệ hay quan tâm đến hội nghị Trump Kim kỳ hai.
Trước hết là với ông Trump. Ông Trump cần gặp Kim lần thứ hai để khẳng định sự thành công của hội nghị lần thứ nhất ở Singapore, đã không có gì khác hơn một bản ký kết ý định giải trừ võ khí hạt nhân với Kim và những hình Trump Kim hớn hở tươi cười chụp với nhau. Những người mê ông Trump, tối thiểu cũng có thể nói rằng kỳ một dù không có kết quả gì lớn thì tự thân đã là một thành công để có kỳ hai.
Cái lợi thứ hai của cuộc họp, là nó làm giảm đí sự chú ý của truyền thông vào cuộc điều trần trước quốc hội nhiều phần tai hại cho Trump của nguyên luật sư Michael Cohen là người chuyên giải quyết các khó khăn rắc rối trong công việc làm ăn của ông Trump. Cohen được biết là người thân tín trung thành của Trump 12 năm, từ 2006 đến 2018, từng là phó chủ tịch Trump Foundation. Và Cohen đã từng nhận rằng sẵn sàng lãnh đạn thay cho Trump.
Thứ ba, Trump sẽ được tiếp đón trịnh trọng tôn kính ở Hà nội. Điều này không thể không xóa cho Trump cái mặc cảm yếu nhược khi, trong cuộc chiến Việt Nam Trump đã phải viện cớ có một cái gai xương nhỏ xíu trên hình quang tuyến ở chân ra để xin hoãn động viên vào lính sang Việt Nam. Những người biết chuyện này dư hiểu sự tiếp đãi trịnh trọng ở nước 100 triệu dân với các nhà lãnh đạo “đỉnh cao trí tuệ loài người” này quan trọng đối với con người thích nổ ưa nổi Donald Trump thế nào.
Thứ tư, riêng việc đến Hà nội và tin loan đi Hà nội sẽ ký giao kèo đặt thêm hàng trăm cái máy bay Boeing 737 là thêm một dịp cho ông Trump khoe khoang khả năng “sư tổ điều đình” bán máy bay Boeing.
Và đúng là như thế. Ông Trump đã khoe khoang về tất cả những điều này, như là phát biểu ngắn không thiếu tính chào hàng của ông trước truyền thông, bên cạnh Kim chính Ân, sau khi hai người bắt tay nhau Nguyên văn như sau:
“Thật là hân hạnh được gặp chủ tịch Kim. Thật là hân hạnh gặp nhau tại Việt Nam, mà thảm đỏ đã được trải ra và họ rất hân hạnh được đón tiếp chúng ta”. Với Kim, ông Trump nói “Rất sung sướng được gặp ông. Chúng ta đã có một cuộc gặp gỡ rất tốt đẹp lần thứ nhất. Có một số người mong nó đi nhanh hơn, nhưng tôi đã hài lòng. Ông cũng đã hài lòng. Chúng ta muốn sung sướng với những điều chúng ta làm.
Tôi nghĩ rằng cuộc họp thượng đỉnh lần đầu là một thành công to lớn. Và tôi mong rằng cuộc họp lần này sẽ bằng hay hơn lần trước. Và chúng ta đã đạt nhiều tiến bộ... Tôi nghĩ rằng tiến bộ lớn nhất là mối giao tình giữa chúng ta, là một giao tình rất tốt”.
Trước khi hai người vào bàn ăn tối, ông Trump nói với Kim trước truyền thông, ca tụng Bắc Hàn theo đúng kiểu mại bản chào hàng: “Tôi nghĩ rằng quý quốc có tiềm năng kinh tế to lớn kinh khủng – không tin được, không giới hạn. Tôi nghĩ rằng ông sẽ có một tương lai to lớn kinh khủng với nước ông – một nhà lãnh đạo vĩ đại. Và tôi mong ngóng thấy điều này xảy ra và giúp đỡ cho nó xẩy ra”
Trước tất cả những phát biểu này, Kim đã giữ thái độ thản nhiên, chừng mực tươi cười, nói ít. Khen rằng “sự thành công là do quyết định can đảm gặp gỡ của ông Trump”. Và rằng “Từ cuộc họp lần trước đã có một số người hiểu lầm tình hình và một số thù nghịch quá khứ, nhưng chúng ta đã vượt qua”.
Đối với những giới chức cao cấp Mỹ, kết quả cuộc họp sẽ cho họ biết rằng Bắc Hàn tính toán về chuyện giải trừ võ khí hạt nhân ra sao, mà cho tới nay họ thú nhận là chưa có gì cụ thể sau cuộc họp kỳ một, mặc dầu mọi nỗ lực liên lạc tìm hiểu. Kỳ này ngọai trưởng Pompeo đã khoe trước khi cuộc họp diễn ra rằng ông đã có những toán công tác làm việc tại chỗ với các đối tác Bắc Hàn.
Về phía các “lợi ích râu ria”, nghĩa là ngoài vòng của cuộc họp, thì trước tiên có thể nói rằng nó là dịp để cho các nhân vật, các hội đoàn hay nhóm hoạt động cũng như các nhà chính trị trong nước và hải ngoại có việc làm. Thí dụ như viết thư cho tổng thống Trump đề nghị đề cập đến vấn đề nhân quyền và tự do dân chủ tại Việt nam cho giới lãnh đạo Hà nội. Thí dụ như nhắc nhở cho tổng thống Trump về nhiệm vụ lãnh đạo thế giới của Hoa kỳ như trước đây. Thí dụ như vẽ ra triển vọng chắc chắn là đồng minh với Hoa kỳ của một nước Việt nam cần phải chống lại bành trướng Trung Quốc về lãnh thổ và lãnh hải. Kết quả ông Trump có thì giờ đề cập đến các chuyện này hay không thì không biết, nhưng những lá thư trả lời của ban giao tiếp quần chúng tòa Bạch cung cám ơn đã nhận được các thỉnh nguyện hay góp ý thì sẽ được các tác nhân gìn giữ như những chứng cớ cụ thể của hoạt động đấu tranh của mình.
Sau chót, thì cũng không quên nêu ra ở đây là cuộc họp Trump Kim kỳ 2 là một dịp để cho các dân cử trong các vùng đông người Việt bầy tỏ mối quan tâm và ủng hộ của họ đối với thái độ chính trị của cộng đồng. Thực vậy, người ta thấy các dân biểu liên bang Alan Lowenthal (Dân chủ), Chris Smith (Cộng hòa) và Zoe Lofgren (Dân chủ) trong Ủy ban quốc hội về Việt Nam (Congressional Caucus on Vietnam) cùng gửi một lá thư đến cho ông Trump, kêu gọi ông đặt vấn đề nhân quyền và tù nhân lương tâm với Hà nội.
Phải nói rằng sống ở nước Mỹ mà theo rõi tình hình chính trị trên truyền thông các loại, các chiều, các đấu đá kể là lùng tùng xòe, đặc biệt là trong hai năm vừa qua dưới tổng thống Trump, thì mới dần dần hiểu được rõ cái giá trị của sự tôn trọng nguyên tắc dân chủ và tự do chọn lựa. Không phải là nói bứa bừa nghe bứa bừa, hay cả vú lấp miệng em. Không tiếng nào lớn và đi xa hơn tiếng tổng thống là người, theo nguyên tắc quyền hành nhất nước. Nhưng vẫn không đủ sức làm cho mọi người nghe theo. Và vẫn có thể bị chê bai dè bỉu tận tình cũng như chống đối, mà phải lùi.
Trở lại với hội nghị thượng đỉnh Trump Kim 2, tha hồ ông Trump khoe thành công vĩ đại kỳ một. Nhưng dân không nghe ông là không nghe ông, trừ những người nhắm mắt tin ông. Tha hồ ông khoe tiếp cuộc họp kỳ hai. Chuyện đâu còn đó, vì sự khoe khoang không làm ông khách quan cao giá hơn bao nhiêu cũng như làm cho cuộc họp kỳ hai có kết quả. Tin giờ chót cho biết cuộc họp đã nhanh chóng chấm dứt, bỏ bữa ăn trưa dự tính, không có thỏa thuận nào, không có tuyên cáo chung. Trump Kim mỗi người lên đoàn xe hộ tống của mình, rời nơi họp.
Ông Trump lại trở về với khung trời chính trị Washington DC và trung tâm quyền lực New York City xáo xào đủ chuyện. Truyền thông tin giả nói rằng ông Trump là người sống thoải mái và thành công trong mâu thuẫn và khó khăn. Xin ơn trên phù hộ cho ông tiếp tục được như thế.
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
Ngày 28 tháng 2/2013