Bản đồ chiến tranh Nga Ukraine.( Nguồn internet)
**
Kể từ sớm ngày 24 tháng 2/2022 Putin phóng ra “cuộc hành quân đặc biệt” để “diệt phát xít” và ”phi quân sự hóa Ukraine” đánh vào Ukraine ba mũi, từ biên giới Belarus Ukraine phía bắc, từ vùng ly khai Donbas theo Nga phía động nam và từ bán đảo Crimea phía nam, tính ra tới nay cuộc chiến Nga Ukraine đã là trên 4 tháng. Nga và Ukraine, bên nào thắng bên nào thua?
Có những người trả lời theo cách cổ điển của Tầu. Như các thầy sờ mu rùa. Nhưng giả sử như phép đoán sờ mu rùa có đúng thì khách quan mà nói mu rùa cũng năm bẩy thứ mu rùa, khó biết đâu là thật là giả để làm căn cứ. Có những người có định kiến mạnh, hay là lẫn lộn sự mong mỏi của mình với niềm tin mà trả lời thắng thua chắc như đinh đóng cột. Ai nói khác có thể đi đến chỗ mạt sát nhau là ngu xuẩn, giọng điệu hùng hổ như là sẽ đi đến chỗ đánh nhau để hơn thua. Ở đây không đưa những ý kiến đó ra xem xét làm gì.
Lại có những loại dữ kiện hay luận cứ truyền thông nặng đặc tính tuyên vận để thuyết phuc người nghe, lấy sự ủng hộ. Nếu ở đây có nêu ra thì cũng kèm theo nguồn gốc để người nghe có thể suy nghĩ lấy cho mình.
Cứ theo những nguồn tin Ukraine thì Nga chắc chắn sẽ bại. Vì cả chục tướng lãnh Nga bị giết chỉ trong một thời gian ngắn sau khi cuộc chiến nổ ra. Quân Nga toàn lính trẻ bị đi nghĩa vụ quân dịch, không có tinh thần chiến đấu. Hệ thống tiếp vận tiếp liệu kém sút, luộm thuộm, khiến lính đói khát, đào ngũ xin ăn… Hình ảnh vệ tinh đoàn quân xa dài hàng 60 dặm tiến đánh thủ đô Kyiev rồi tan rã biến mất không biết đi lạc hay bị tiêu diệt. Dù những tin này đúng hay sai thì một điều chắc chắn là Kyiev đã không bị nhanh chóng lọt vào tay quân Nga, như dự tính, với một chính phủ bù nhìn được dựng lên. Vì thế, Nga đã phải bỏ ý định ban đầu chiếm đóng Kyiev, thu nhỏ vùng hành quân lại, nhắm vào giải đất ven bờ Hắc Hải và biển Azov phía Nam và đông nam Ukraine là vùng ly khai Donbas gồm 2 nước cộng hòa Donetsk và Luhansk mà Putin công nhận và sát nhập vào Nga ít ngày trước khi xâm lấn Ukraine.
Đối lại là hình ảnh tổng thống Ukraine Zelenskyi gốc Do Tháí trẻ tuổi nổi bật trong chiếc T shirt nhà binh được bảo vệ bằng áo giáp, với câu tuyên bố “chúng tôi cần võ khí, không cần phương tiện di tản” . Tuy nhiên, tuyên bố này đã không thể kiểm chứng trường hợp nói ra bởi báo Washington Post, mà chỉ là được đưa ra từ tòa đại sứ Ukraine ở London và Mỹ. Zelenskyi đã dùng bộ y phục gây ấn tượng này khi tiếp các đại diện các nước Âu châu đến thăm. Biết những chi tiết này thì có thể loại ra vợi những hàm ý tuyên truyền không chính xác của Ukraine.
Về phía Nga, các tin tức đưa ra không nhiều và chừng mực, trên báo điện tử Sputnik. Ý hẳn tờ báo này đã hiểu rằng là qua lối đưa tin thổi phồng xuyên tạc trong quá khứ, ngày nay nói khoa trương quá lố khó mà tạo ấn tượng thuận lợi. Ngoài ra thì các nhân vật lãnh đạo Nga chính thức cũng dùng những lời lẽ tổng quát, có thể hiểu hai nghĩa, hiểu thế nào cũng được. Với những rắc rối nêu lên ở trên, thì phương pháp đơn giản nhất để lương giá thắng thua là theo cách đếm tiền hai bên lúc khởi đầu vào chiếu bạc.
Một bài trước đã tóm tắt rằng cuộc chiến Nga Ukraine hiện tại chẳng qua chỉ là tiếp nối sự tranh chấp kéo dài giữa Mỹ với Âu châu và NATO một bên và Liên Sô phía bên kia từ khi Liên sô sụp đổ tháng 12/1991. Cuộc tranh chấp này đi vào một giai đoạn mới sau khi tổng thống thân Nga Viktor Yanukovich bị những cuộc biểu tình thân Mỹ và Tây phương tại trung tâm thủ đô Kyiev, mà tên gọi chung là Euromaidan, lật đổ phải bỏ chạy sang Nga tháng 2/2014. Thay đổi này, Putin không chấp nhận và vì thế đã phản ứng chiếm bán đảo Crimea ở Hắc Hải cũng như công nhận các thi trấn ly khai Luhansk và Donetsk thuộc vùng Donbas. Cuôc chiến tranh giữa Ukraine với Donetsk và Luhansk đã xẩy ra từ đó.
Đến tháng 5/2014, một cuộc bầu cử được tổ chức và Petro Poroshenko, một đại tài phiệt thắng cử tổng thống. Đến năm 2019 Zelenskyy gốc Do Thái, thắng cử tổng thống đương nhiệm Poroshenko, với cùng một lập trường thân Tây phương là đưa Ukraine vào NATO.
Dân Ukraine và Nga đa số thuôc cùng sắc dân Slavic. Hai thứ tiếng Nga và Ukraine kể như một, người hai nước hiểu nhau 60%. Nhìn dưới khía cạnh sắc tộc và lịch sử này dân Ukraine gần với Nga hơn là với Âu Mỹ và Do thái. Sự mâu thuẫn căn bản là ở lập trường chính trị: theo Tây phương là Âu, Mỹ, Do Thái, hay giữ tư thế nguyên thủy Đông phương (Slavic và Nga). Nhìn tổng quát như vậy thì người ngoài khó mà chọn lựa thay dân Ukraine. Và người ta thấy Zelenskyy gốc Do Thái đã chọn lựa lấy vị trí Tây phương Do Thái, tuy sắc tộc Do Thái chỉ chiếm 0,2% dân số ( I triệu Do thái/40,000,000 Ukrainian).
Quay trở lại nguyên tắc đếm vốn lúc khởi đầu vào chiếu bạc để xét được thua, thì ta thấy: về mặt lãnh thổ, Nga và dân ly khai theo Nga từ 2014 gồm có bán đảo Crimea, các thị trấn ly khai Luhansk và Donetsk thuộc Donbas. Sau mấy tháng đánh nhau, Nga chiếm thêm hải cảng Kherson, Mariupol, và thành phố Kharkhiv ở phía đông giáp giới Nga. Chỉ nhìn qua bản đồ cuộc chiến ngày 30 tháng 6/2022 của đài BBC, người ta thấy rõ là Nga đang thắng thế. Nhưng cuộc chiến chưa chấm dứt, Ukraine đã được Mỹ viện trợ 40 tỉ đô la và còn hứa hẹn sẽ thêm, cùng với võ khí tối tân. Các nước Liên Âu cũng có một số ủng hộ minh danh. Nhưng mức độ ủng hộ tới đâu thì chưa rõ rệt. Mỹ sẽ kiên trì giúp Ukraine tới đâu chưa biết., Nhưng điều chắc chắn là ông Biden đã tuyên bố rằng sẽ không dùng quân lực đối chọi với Nga.
Muốn đoán thêm thì phải đi thêm vào chi tiết kinh tế chính trị năng lượng và các yếu tố ngoài Âu châu. Không được như thế thì là làm công việc sờ mu rùa mà không biết rõ mu rùa ra sao.
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
Ngày 1 tháng 7/2022)