Sớm ngày 24 tháng 2/2022 tổng thống Nga Putin đã cho quân gồm khoảng gần 200,000 người, tấn công vào Ukraine. Đợt tấn công đầu tiên chủ yếu là nhắm vào những cơ sở quân sự và hành chính mà tin tức sơ khởi cho biết có 137 người chết. Tổng thống Ukraine đã đọc một bài diễn văn mà truyền thông Tây phương nói rằng rất hay, nhắm vào dân Nga kêu gọi đứng lên phản đối quyết định chiến tranh của Putin Ngày 1 tháng 3, người thông dịch thông điệp của Zelenskyys cho nghị viện Âu Châu đã bật khóc.
Putin tuyên bố đã quyết định tiến đánh Ukraine theo lời cầu cứu của hai nhóm ly khai thân Nga Luhansk và Donetsk thuộc vùng Donbas ở phía đông nam giáp giới Nga mà Nga đã chính thức công nhận là những nước cộng hòa ít ngày trước. Quân Nga đã tiến đánh từ 3 mũi, hướng về Kiev thủ đô Ukraine. Một là từ nước Belarus là đồng minh thân cận của Nga ở phía bắc Ukraine. Hai là từ phía đông nam là vùng ly khai Donbas theo Nga. Ba là từ phía nam, bán đảo Crimea mà Putin đã chiếm từ đầu năm 2014. Mặc dầu võ khí quân đội Ukraine chỉ bằng 1/20 lực lượng Nga, Putin đã không nhanh chóng chiếm được Ukraine như dự tính, và như Tây phương suy đoán. Về phía Mỹ thì tổng thống Biden ban đầu chỉ tỏ thái độ lưng chừng. Khi bị hỏi dồn Biden mới tuyện bố rằng nếu Nga tấn công Ukraine thì sẽ chịu những biện pháp chế tài với hệ quả nghiêm trọng chưa từng thấy từ trước đến nay. Nói chung hiệu quả các tác động tài chính và kinh tế thường là chậm thấy và giới hạn cho nên người ta không cảm thấy sự quyết liệt đối phó của ông Biden. Ngoài ra ông cũng nói thêm rằng Mỹ sẽ không dùng quân lực để đối đầu với Nga ở Ukraine. Các nước Âu châu quan trọng như Pháp Đức cũng chỉ có thái độ chung chung, dựa trên những biện pháp chế tài không dứt khóat, mà căn bản là vì những mắc míu trao đổi năng lượng và kinh tế với Nga.
Vắn tắt, Putin đã nói rằng đây là “một cuộc hành quân đặc biệt”, và đưa ra những lý do lịch sử và chính trị để biện minh cho cuộc tấn công.
Về phía Tây phương các nhà chính trị đã nhất tề nói theo ông Biden nêu lên điểm Nga đã bất ngờ tấn công Ukraine là một nước nhỏ yếu, không có lý do, không bị khiêu khích để lên án Putin. Đồng thời truyền thông đưa ra những cảnh người người tay sách nách mang, mếu máo lôi con bồng cháu bỏ chạy để lại đàng sau khói lửa đổ nát. Hình ảnh khác là một người lính Ukraine quỳ xuống đất hôn bụng người vợ mang thai đã lớn trước khi ra trận. Báo New York Times kể chuyện một người đàn ông ở lại Kiev chiến đấu nhìn thấy vợ mình và hai đứa con, một trai một gái bị đổ xuống chết khi băng qua một cây cầu chạy loạn. Tương tự như chuyện kể trong hai câu thơ thời VN kháng chiến “nhưng không chết người trai khói lửa, mà chết người em gái nhỏ hậu phương”.
Nói khác đi, chủ yếu là dùng tình cảm để vận động đám đông chống Putin, nhưng không quyết liệt chỉ ra sai trái của Putin. Bởi vì nói cho ngay thì sai trái chẳng riêng ở một mình Putin. Cuộc chiến Nga Ukraine hiện tại chẳng qua chỉ là tiếp nối sự tranh chấp kéo dài giữa Mỹ với Âu châu và NATO một bên và Liên Sô phía bên kia từ khi Liên sô sụp đổ tháng 12/1991. Cuộc tranh chấp này đi vào một giai đoạn mới sau khi tổng thống thân Nga Viktor Yanukovich bị những cuộc biểu tình thân Mỹ và Tây phương ở Kyiev lật đổ phải bỏ chạy sang Nga tháng 2/2014. Thay đổi này, Putin không chấp nhận và vì thế đã phản ứng chiếm bán đảo Crimea ở Hắc Hải cũng như công nhận các thi trấn ly khai Luhansk và Donetsk thuộc vùng Donbas. Thực tế là chiến tranh giữa Ukraine với Donetsk và Luhansk đã xẩy ra từ đó.
Sau cùng Ukraine đi vào cuộc bầu cử tháng 5/2014 mà Petro Poroshenko, một đại tài phiệt thắng cử tổng thống, rồi tiếp theo bởi Zelenskyy gốc Do Thái, thắng cử năm 2019, với cùng một lập trường thân Tây phương là đưa Ukraine vào NATO.
Nhìn sơ qua các sự việc như vậy, người ta thấy ngay là khẳng định như Biden rằng Putin tấn công Ukraine, một nước nhỏ yếu không có lý do, là không đúng. Mà đúng như Putin nói, cái mà Putin gọi là “cuộc hành quân đặc biệt” này có những lý do rõ ràng: Lịch sử, sắc tộc và chính trị. Một là Ukraine và Nga đa số thuôc cùng sắc dân Slavic. Hai thứ tiếng Nga và Ukraine kể như một, người hai nước hiểu nhau 60%. Nói chung gần nhau hơn là Ukraine với Âu Mỹ và Do thái. Sự mâu thuẫn căn bản là ở lập trường chính trị: theo Tây phương là Âu Mỹ, Do Thái, hay giữ tư thế nguyên thủy Đông phương (Slavic và Nga). Người ngoài nhìn sơ lược như vậy khó mà chọn lựa thay dân Ukraine. Zelenskyy gốc Do Thái đã chọn lựa lấy vị trí Tây phương Do Thái. Tuy sắc tộc Do Thái chỉ chiếm 0,2% dân số ( I triệu Do thái/40,000,000 Ukrainian). Sáu triệu người Ukraine đã rời nước khi cuộc chiến Ukraine Nga nổ ra. Biden đã quyết định nhận 100,000 dân Ukraine vào Mỹ tỵ nạn.
Biden và quốc hội Mỹ không có bao nhiêu là thảo luận mà đã bỏ ra 40 tỉ đô la viện trợ võ khí và nhân đạo cho Ukraine. Người Mỹ trung bình không thể không bật ra hỏi câu hỏi là viện trợ này sẽ kéo dài bao lâu? Và Zelenskyy lại mới tiếp tục yêu cầu viện trợ võ khí nữa!
Trong khi Mỹ còn đang có nhiều việc phải giải quyết như dịch Covid 19. Và nước Ukraine ở đâu, gần gạnh với Mỹ ra sao để Mỹ phải bỏ ra một số tiền như vậy trong khi lạm phát là 8.6% tức là ở mức cao nhất kể từ tháng 12 năm 1981. Tổng số dân Mỹ gốc Ukraine năm 2020 là 1,009,874, tức là 0.3% dân số (331,449,281). Noi khác đi sức mạnh vận đỗng chính trị lên các chính giới chẳng là bao nả. Có người cho rằng tại vì Zelenskyy gốc Do Thái, chánh văn phòng ông Biden là Do Thái, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken là Do thái, Ron Klain chánh văn phòng tổng thống là Do Thái. Chồng phó tổng thống Kamala Harris là Douglas Emhoff cũng là Do Thái…Nói tóm tắt thì hệ thống vận động chính trị bao trùm nước Mỹ là Do Thái (AIPAC) American Israel. Political Action Committee. Chẳng biết đúng sai, nhưng mà cứ tạm nghĩ như thế để mà còn thì giờ quay sang chuyện khác đổi không khí. .
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
Ngày 25 tháng 6/2022