Sớm ngày 24 tháng 2/2022 tổng thống Nga Putin đã cho quân gồm khoảng gần 200,000 người, tấn công vào Ukraine. Đợt tấn công đầu tiên chủ yếu là nhắm vào những cơ sở quân sự và hành chính mà tin tức sơ khởi cho biết có 137 người chết. Tổng thống Ukraine Zelenskyy đã đọc một bài diễn văn nhắm vào dân Nga về cuộc xâm lăng này, mà truyền thông Tây phương nói rằng rất hay. Tin cho biết ngày 1 tháng 3, người thông dịch thông điệp của Zelenskyy cho nghị viện Âu Châu đã bật khóc vì xúc động.
Putin tuyên bố đã quyết định tiến đánh Ukraine theo lời cầu cứu của hai nhóm ly khai thân Nga Luhansk và Donetsk thuộc vùng Donbas ở phía đông nam giáp giới Nga mà Nga đã chính thức công nhận là những nước cộng hòa ít ngày trước. Putin đã nói rằng đây là “một cuộc hành quân đặc biệt”, và đưa ra những lý do lịch sử và chính trị để biện minh cho cuộc tấn công. Đồng thời cũng nêu lên rằng đã không thể ngồi yên chứng kiến sự chết chóc của những đồng hương nói tiếng Nga ở mấy vùng đất này vì bị chính phủ Ukraine tấn kích.
Quân Nga đã tiến đánh từ 3 mũi, hướng về Kiev, thủ đô Ukraine. Một mũi từ nước Belarus là đồng minh thân cận của Nga ở phía bắc Ukraine, một mũi từ phía đông là đất Nga và một mũi từ phía nam, bán đảo Crimea mà Putin đã chiếm từ đầu năm 2014 để phản ứng với những bạo loạn chính trị giữa các phe phái thân Tây phương và thân Nga. Bằng ba mũi tiến công trên nhưng quân Nga đã không nhanh chóng chiếm được Ukraine như các chính trị gia và truyền thông Tây phương suy đoán. Tại sao? Có ý kiến cho rằng vì quân dân Ukraine yêu nước, một lòng chiến đấu chống Nga theo lời kêu gọi của tổng thống Zelinskyy, người đã từ chối không nhận lời ông Biden cho phương tiện chạy ra khỏi thủ đô Kiev về biên giới phía tây an toàn, là Ba lan thân Tây phương. Có người cho rằng quân Nga dở, võ khí tồi tệ, toàn là lính nghĩa vụ quân sự, không có tinh thần chiến đấu, bị đưa ra trận thật mà nói là hành quân huấn luyện. Có người nói Putin độc tài điên khùng ngu xuẩn, xung quanh chỉ toàn một lũ cận thần giỏi nghề xu nịnh, báo cáo những tin tức thực tế mầu hồng, cho nên đã sai lầm mở ra một cuộc chiến không có triển vọng thành công.
Về phía Mỹ, ban đầu tổng thống Mỹ Biden khi được hỏi về thái độ đối với chuyện Nga tập trung quân ở ngay biên giới với Ukraine đã chỉ trả lời lừng chừng là tùy ở Nga sẽ làm gì. Khi bị chỉ trích và dồn hỏi thêm, ông Biden mới tuyên bố rằng nếu Nga tấn công Ukraine thì sẽ chịu những biện pháp chế tài nặng nề của Mỹ cùng đồng minh Liên Âu và khối Bắc Đại Tây dương như chưa từng thấy từ trước đến nay. Khi chuyện tấn công xẩy ra, và trước lời kêu cứu của tổng thống Ukraine Zelinskyy, ông Biden nói rõ Mỹ sẽ không dùng quân lực để đối đầu với Nga ở Ukraine mà sẽ chỉ viện trợ võ khí.
Về phía quần chúng thì trừ những thành phần cuồng Trump khen Putin tiến đánh Ukraine là khôn ngoan tài giỏi, và chê Biden là dở, người dân Mỹ trung bình nhưng không cơm no rửng mỡ, hoặc là những người hiếm hoi thích nổ như một ông bác sĩ già VN viết thư cho lãnh sự Uraine ở Mỹ tình nguyện sang giúp, thì chẳng ai muốn khi không đi sang chết ở xứ Ukraine xa xôi nửa vòng trái đất để làm công việc chống Nga cho những người Slavic chưa từng nghe tiếng nói và thấy chữ viết ra sao.
Một người bình thường ngoài cuộc chỉ biết "cơm no bò cưỡi" thì cũng không tránh khỏi tự hỏi tại sao nhà lãnh đạo kỳ cựu như ông Biden lại lấy thái độ này cho nước Hoa kỳ siêu cường. Chỉ cần nghĩ một tí thì thấy câu trả lời là quân bình lực lượng toàn cầu nay đã khác. Thực thế, Trung quốc, một nước lạc hậu nghèo nàn thời chấm dứt thế chiến thứ hai, nay đã trở thành một nước về mặt kinh tế tài chính ngang hàng, có thể vượt Mỹ nay mai. Và đang là một nước cung cấp cho thế giới đủ loại mặt hàng tiêu dùng, cũng như kỹ thuật số hiện đại. Nga đang là nước cung cấp số lượng dầu khí và nhiên liệu không thể bỏ qua cho nhiều nước Liên Âu, và ngay cả Hoa kỳ. Tin còn cho biết rằng cả Nga lẫn Tầu vừa mới khẳng định công khai là hai nước gần gạnh liên thủ.
Cho nên ông Biden lấy thái độ lừng chừng chẳng vì tuổi già chậm chạp lẫn lộn như Donald Trump đã chê bai, mà chỉ vì thực tế khó làm khác hơn là "viện trợ võ khí" mà quốc hội đã chấp thuận dễ dàng bỏ ra 800 triệu đô la, mặc dầu ngân sách kinh niên thiếu hụt, phải tăng trần nợ chồng chất mỗi năm để tránh phải đóng cửa nhà nước. Biện pháp này chẳng qua là để cho một mảng quan trọng kinh tế Hoa kỳ là tập thể liên-hợp-quốc-phòng-và-kỹ-nghệ có thể hoạt động sinh lợi. Chưa kể rằng võ khí, quân khi sản xuất ra mà không dùng, để chất đống thì cũng phải tốn tiền trả chỗ. 'Viện trợ võ khi" do đó chỉ là một biện pháp nhất cử lưỡng tiện cho Mỹ chứ không nhất thiết để chấm dứt chiến tranh cho Ukraine. Bởi lẽ yêu cầu lập vùng cấm bay (No- fly zone) của Zelenskyy xin, nhằm dứt điểm ưu thế trên không của Nga - đã bị gạt bỏ. Và như thế thì máu thịt dân Ukraine cứ việc đổ ra, thương xót ngoài miệng cứ việc tiếp tục. Truyền thông cứ tha hồ khai thác hình ảnh đổ nát và chết chóc để tấn công tên cuồng sát bất nhân Vladimir Putin.
Dân càng ghét Putin thì càng khiến dễ tin luận cứ chiến tranh Ukraine làm lạm phát Mỹ gia tăng mạnh và việc tiếp tế lương thực khó khăn thêm cho toàn cầu. Nói khác đi "lừng chừng" hay "yếu"trong vấn đề Ukraine không làm hại bao nhiêu Biden, mà xem ra chỉ có lợi, vì giải thích phần nào cho tình trạng kinh tế tài chính Mỹ dưới chính phủ Biden không mấy khá.
Không nói về chiến tranh có sự can dự của các cường quốc với những lý do cao đẹp thì thôi. Nói thì chỉ thấy sự giả đạo đức.
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
(Ngày 15 tháng 4/2022)