Khi tổng thống Trump thông báo sai lạc rằng FDA đã nhanh chóng xúc tiến việc chấp thuận các loại thuốc sốt rét chloroquine and hydroxychloroquine là thuốc chữa trị cho COVID-19, ông nói thêm: “điều hay của loại thuốc này là nó đã hiện diện từ lâu, chúng ta điều biết đến nó – nếu mọi điều không xẩy ra theo kế hoạch, nó cũng không giết ai.” Tuy nhiên sự chết người này đã xẩy ra.
Theo tin báo chí đưa ra vào ngày 24 tháng 3, 2020 trong lúc số ca nhiễm COVID-19 ở tiểu bang Arizona tăng hơn 50% chỉ trong một ngày, từ 152 trường hợp vào hôm Chủ Nhật lên đến 235 trường hợp vào hôm Thứ Hai 23 tháng 3 năm 2020, một cặp vợ chồng ở thành phố Phoenix, tiểu bang Arizona vì sợ bị lây nhiễm virus COVID-19 đã uống thuốc chloroquine phosphate, một chất có trong các thuốc chống sốt rét và là chất cộng thêm để làm sạch các hồ cá ở Mỹ. Kết quả là người chồng đã thiệt mạng do trụy tim và người vợ thì đang trong tình trạng trầm trọng nhưng nhờ nôn được phần lớn thuốc ra ngoài nên sẽ có thể hồi phục, theo giới chức y tế. Hai vợ chồng nói trên, tuổi ngoài 60, đã tin vào tác dụng phòng ngừa COVID-19 của thuốc chloroquine, sau khi họ nghe lời phát biểu của Tổng Thống Donald Trump trong buổi họp báo thứ năm tuần qua trên đài truyền hình rằng chloroquine có thể là thuốc “thay đổi được cục diện” của cuộc chiến chống COVID-19. “Chúng tôi thấy trong nhà mình cũng có loại thuốc đó,” “chúng tôi sợ bị bịnh” nên “chúng tôi uống nó,” theo lời người vợ nói với NBC News.
Tại cùng với thời gian phát biểu của tổng Thống Trump, Bác sĩ Stephen Hahn, Ủy Viên FDA, đã nhấn mạnh: “Chúng ta có thể có đúng loại thuốc, nhưng nó hiện có thể không đúng hình thức liều lượng, và có thể đưa đến những tai hại hơn là sự giúp đỡ.” Không may mắn là thông điệp của ông đã bị che khuất bởi những phát biểu sai lạc của Tổng Thống Trump.
Nhận định sai lạc của tổng thống Trump, theo ProPublica, tuy nhiên không chỉ làm hại cho những người tự chữa trị cho mình mà còn làm hại đến những bịnh nhân mắc chứng ban đỏ Lupus và viêm khớp. Bởi Plaquenil là thuốc cần dùng đều đặn để chữa hai bệnh nan y này bỗng trở nên khan hiếm vì quá nhiều người đổ xô mua Plaquenil về uống phòng ngừa Covid 19.
Sự lo sợ bị nhiễm bệnh COVID-19, không chỉ tại Mỹ mà tại Việt Nam cũng xẩy ra. Theo báo chí Việt Nam, hai trường hợp đã xẩy ra do tự uống thuốc trị sốt rét để phòng dịch COVID-19. Một bịnh nhân ngày 23 tháng 3 sau khi tự ý uống 10 viên thuốc Cloroquin Phosphat đã được đưa đến bệnh viện huyện cấp cứu do có dấu hiệu ngộ độc, mặt đỏ bừng, mắt nhìn mờ, run tay. Ngày 22 tháng 3, Trung Tâm Chống Độc thuộc bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cũng cho biết đang điều trị cho nam bệnh nhân (44 tuổi, ở Hà Nội) bị ngộ độc trong tình trạng “mờ mắt, nôn nhiều, suy hô hấp,” phải nhập viện rửa ruột sau khi tự ý uống khoảng 15 viên thuốc sốt rét Cloroquine (loại 250 mg) để “phòng ngừa COVID-19.” Cũng theo tin Việt Nam, giá thuốc điều trị sốt rét chứa chloroquin/hydroxychloroquin gần đây đã tăng cao do người dân tự ý đi mua thuốc khi có thông tin trên mạng rằng thuốc Cloroquine được sử dụng để điều trị COVID-19.
Cơ quan Banner Health tại Hoa kỳ đã đưa ra khuyến cáo tất cả mọi người chớ tự mình tìm thuốc uống trị bệnh. “Trong hoàn cảnh lo lắng hiện nay về COVID-19, chúng tôi hiểu mọi người mong muốn tìm cách để ngăn ngừa hay trị loại virus này, tuy nhiên tự mua thuốc trị bệnh là điều không nên làm,” theo Bác Sĩ Daniel Brooks thuộc Banner Health.
Phó Giáo Sư Nguyễn Lân Hiếu, giám đốc bệnh viện Đại Học Y Hà Nội, cũng cảnh báo về nguy cơ lớn cho sức khỏe nếu tự dùng thuốc trị sốt rét để trị COVID-19. Theo ông: “Cloroquine Phosphate là thuốc phải kê đơn được sử dụng trong điều trị: sốt rét, viêm khớp dạng thấp, bệnh hệ thống như Lupus ban đỏ… Thuốc tác hại với mắt (gây phù, teo điểm vàng, rối loạn màu sắc, sợ ánh sáng…). Những tổn thương này có thể xảy ra ngay cả khi đã ngừng dùng thuốc. Thuốc này còn gây ra các rối loạn tạo máu khác như mất bạch cầu hạt, giảm bạch cầu, thiếu máu, tan máu ở bệnh nhân thiếu hụt G6PD (bệnh thiếu men Glucose-6 Phosphate Dehydrogenase khiến tế bào hồng cầu hoạt động không bình thường). Đáng lưu ý, với tim mạch, thuốc này gây tác dụng nguy hiểm, có thể dẫn đến xoắn đỉnh, rung thất và đột tử,”
Tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm, Hoa Kỳ, mới đây nhất, trong buổi họp báo vào thứ Sáu, một ngày sau khi ông Trump gọi loại thuốc này là nhân tố “thay đổi cuộc chơi,” đã nói rõ, “câu trả lời là KHÔNG.” Bất cứ chứng cớ nào về điều trị bằng thuốc đang được xét nghiệm vào lúc này đều là “giai thoại,” và không phải là sản phẩm “được thử nghiệm lâm sàng.” Nói một cách khác cho tới nay, vì thiếu những bằng chứng về sự an toàn và hữu hiệu của cách chữa trị, FDA chưa công nhận cho bất cứ loại thuốc nào là thuốc chữa trị cho COVID-19.
Với sự xác định trên, cho đến nay vẫn chưa có thuốc chữa trị cho COVID-19. Để góp tay làm giảm sự lây nhiễm trong cộng đồng và cũng để ngành y không quá tải, cách phòng ngừa COVID-19 tốt nhất hiện nay của mỗi người dân chúng ta, chỉ là nên thi hành các biện pháp phòng ngừa đơn giản, dễ dàng và hiệu quả, mà các giới chức thẩm quyền và chuyên gia y tế khuyến cáo. Như tránh xa đám đông, vì trong đám đông có thể có những người, trẻ cũng như già, nhiễm Covid19 mà không có triệu chứng. Những virus này có thể dễ dàng xâm nhập vào đường hô hấp của chúng ta qua những giọt nước bọt, nước mũi hay đờm nhỏ li ti khi chúng ta tiếp xúc với những người mang virus này, khi họ nói, hắt hơi, hay ho. Khi phải đi ra ngoài, thì đứng cách xa người khác chừng 2 mét (hay 6 feet,). Nếu phải đi ra ngoài bất khả kháng thì về nhà nên rửa tay và rửa mặt ngay với xà phòng trong ít nhất 20 giây. Mang khẩu trang nếu cảm thấy không khỏe. Giữ vệ sinh thật tốt. Thông thường, khi có triệu chứng cảm cúm như ớn lạnh, đau mình mệt mỏi, nghẹt mũi hắt hơi, đau cổ họng vân vân thì chẳng mấy ai quan tâm mà chỉ uống các thuốc cảm cúm mua ở các tiệm thuốc. Nhưng trong tình trạng dịch cúm Covid-19 hiện nay, thì nên cẩn thận hơn, để ý lấy thân nhiệt. Cần để ý là lấy thân nhiệt trước khi uống thuốc hạ nhiệt. Và chỉ nên uống Tylenol, mà tránh dùng Advil (tức là motrin, ibuprofen). Nếu có sốt khoảng trên 37.7C (100F), ho nhẹ, nghẹt mũi, đau rát cổ họng thì gọi điện thoại hỏi ý bác sĩ gia đình. Nhất là nếu có ho nhiều, tức ngực khi ho, hay là bị hụt hơi. Bác sĩ sẽ hỏi thêm chi tiết và cho những hướng dẫn hữu ích, cụ thể.
Quan trọng nhất là chúng ta không nên dùng thuốc tự ý, hay làm theo lời khuyên nhủ của các người quen, trên mạng điện tử, trên truyền thông, của người không phải là bác sĩ, không có bằng hành nghề y khoa, ngay cả các nhân vật chính trị lớn kể cả tổng thống hay thống đốc. Nhất là trong trường hợp mà Covid-19 chưa có thuốc chữa hiệu quả. Mọi trị liệu đều chỉ là “thử nghiệm” và kết quả chỉ có tính cách “giai thoại”. Khi hiểu rõ Covid19 được truyền đi bằng sự tiếp cận gần gạnh giữa người bị lây nhiễm và người chưa bị nhiễm, “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, điều đơn giản và hiệu quả nhất mà chúng ta có thể làm hiện nay là thi hành chặt chẽ lệnh “Trú Ẩn/ An Toàn Tại Gia”, để khỏi bị nhiễm bệnh hay lây bệnh cho người khác.
Tuệ Vân
Ngày 25 tháng 3 năm 2020