Tối thứ ba mồng 4 tháng 2/2020 ông Donald Trump đọc bài diễn văn về tình hình liên bang lần chót ở tư thế tổng thống, trước lưỡng viện quốc hội, nếu mà ông không được tái cử vào kỳ bầu cử tháng 11/2020 sắp tới. Nhưng buổi thuyết trình đã không diễn ra một cách bình thường, ngay từ đầu. Khi bước lên khán đài, ông Trump đã không bắt tay chủ tịch quốc hội Nancy Pelosi khi bà này dơ tay ra chào đón như thông lệ. Hình ảnh này đã được truyền đi rộng rãi trên truyền hình giòng chính cũng như các đài truyền hình giây cáp và tạo nhiều bàn tán. Người theo rõi cuộc thuyết trình sẽ thấy bà Pelosi mặt tỉnh queo lạnh lùng ngồi nghe, trong khi phó tổng thống Pence ngồi cạnh bà thì đều đặn đứng lên ngồi xuống vỗ tay hoan nghênh, cùng các đồng viện Cộng hòa, vào những lúc cần tán thưởng ông Trump. Hiện tượng này chẳng có gì lạ ở quốc hội vốn có truyền thống phe nào ủng hộ gà phe đó. Nhưng mà cái bất ngờ khiến mọi người giật mình, là vào lúc ông Trump chấm dứt trình bầy thì bà Pelosi cầm tập diễn văn của ông Trump xé toạc ra làm hai, để xuống một bên bàn, trong khi ông Trump rời diễn đàn đi xuống để gặp các dân cử. Chủ tịch khối đa số thượng viện Mitch McConnell đã tiến tới ca tụng ông Trump là “Rất hay, rất hay”.
Tối thứ ba mồng 4 tháng 2/2020 ngay sau khi ông Donald Trump chấm dứt trình bầy bài diễn văn về tình hình liên bang lần chót ở tư thế tổng thống trước lưỡng viện quốc hội, chủ tịch quốc hội Nancy Pelosi đã cầm tập diễn văn của ông Trump xé toạc ra làm hai. Nguồn internet.
Thông thường nội dung bài tường trình thường niên này gồm ba mục là những thành tích đã đạt, những vấn đề đang có và các kế hoạch giải quyết. Ông Trump không bỏ cái mô thức này nhưng phần nổi bật là những khoe khoang khoác lác thành tích của ông. Ông khẳng định đã cứu nguy nền kinh tế Mỹ, đã giảm thuế, đã đoạt được những thỏa thuận thương mại “công bằng”, làm nước Mỹ ổn định hơn sau những chính sách kinh tế mà ông gọi là “thất bại” của chính phủ Obama. Ông kể ra một dọc các chỉ số kinh tế mà ông nói là “tốt nhất từ xưa tới nay trong lịch sử”. Ông nói nghị trình làm việc của ông “dứt khoát là vì công nhân, vì gia đình, vì phát triển và trên tất cả vì nước Mỹ”. Báo Washington Post ngay sau đó đã kiểm chứng lại và nêu ra 30 điều là nói dối hay là nghi ngờ cần xét lại.
Ông Trump nói “Chúng ta bước tới với sự lạc quan không giới hạn và nâng cao tất cả các công dân thuộc mọi chủng tộc, mầu da, tôn giáo và tín ngưỡng”. Người biết tiếng Anh và không mù không điếc để theo rõi tình hình tin tức đều đều hàng ngày chỉ nghe khẳng định này là đã thấy cần xét lại. Nhưng những ngôn từ tốt đẹp này trước một đám quần chúng của mình ngồi ở lầu trên quốc hội dành cho dân chúng thì đã chỉ có những tiếng hô vang “4 năm nữa! 4 năm nữa” và “USA! USA” . Cho nên phóng viên của The Hill, cơ quan truyền thông chuyên đưa tin liên quan đến quốc hội và Bạch cung, đã viết rằng người chứng kiến có cảm giác là ông Trump đang vận động tranh cử trước quần chúng của ông, MAGA- Make America Great Again - trong đoạn tường thuật sau:
“Đối với ông, những người Dân chủ, ông đảo mắt nhìn một vòng hạ viện mà đa số là những dân cử Dân chủ, là cực đoan quá để có thể giữ quyền ở quốc hội hay Bạch cung”. Với khẳng định “132 dân cử trong phòng này đã thông qua luật để chiếm đoạt hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng ta, xóa sạch những chương trình bảo hiểm tư của 180 triệu người Mỹ”. Các dân cử đối lập ngồi yên không nhúc nhích, nhìn thẳng phía trước mặt, không vỗ tay. Rồi ông tiếp “Chúng ta sẽ không bao giờ để cho chủ nghĩa xã hội phá hủy hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng ta”. Và các dân cử Cộng hòa đã đứng dậy vỗ tay hoan nghênh nhiệt liệt.
Sau cuộc họp lưỡng viện nghe ông Trump trường trình, bà Nancy Pelosi đã giải thích thái độ của bà với các phóng viên rằng: Bà không đến dự buổi họp quốc hội với mục đích để xé diễn văn của ông Trump. Bà là người đọc nhanh, và đã đọc hết bản diễn văn. Thì thấy rằng đó là một sấp những lời dối trá. Ông ta tính bán một số hàng như là kẻ bán dầu rắn. Biết như thế thì không để thế được. “Cho nên tôi phải sắp sếp thế nào để có thể xé được tập diễn văn”. Bà nói diễn văn của ông Trump là một “tuyên ngôn của những sự thật sai trái” (mistruths). Thuyết trình về tình hình liên bang không phải là thuyết trình về “tình hình trong đầu của ông ta”. Bà cảm thấy “được giải phóng” sau khi xé bài diễn văn. Bà nói “ông ấy xé sự thật thì tôi xé diễn văn của ông ấy”. Và thêm “đó là một bài diễn văn bẩn thỉu”
Về phía đảng Cộng hòa và những người ủng hộ ông Trump thì thái độ của bà Nancy Pelosi không chấp nhận được. Liz Chenez chủ tịch nghị hội đảng Cộng hòa nói rằng bà Pelosi hành động như một đứa con nít nổi giận. Bà ấy tự hạ giá mình. Không xứng đáng với vai trò chủ tịch quốc hội, không đủ khả năng làm nhiệm vụ này. Đối với ông Jonathan Turley, giáo sư về Luật quyền lợi quần chúng ở đại học George Washington, thì bà Pelosi “đã xé nát kỳ vọng điều hành văn minh và có phẩm cách trong quốc hội”. Và kết luận “Nếu không duy trì được phẩm cách và sự trung tính của quốc hội trong buổi thuyết trình về tình hình liên bang thi phải từ chức”.
Trong vụ này, thi vắn tắt người ta thấy dù phát biểu thế nào, thẳng tuột khó nghe hay khéo léo tế nhị, cũng chỉ có hai lập trường đối lập. Là bênh Trump và chống Trump, với những lý do và cách trình bầy khác nhau nhưng dứt khoát. Trong lịch sử chính trị Hoa kỳ cận đại và hiện đại, ít khi mà một đảng Dân chủ hay Cộng hòa giữ đa số ở cả hai ngành lập pháp và hành pháp. Tuy khác biệt về quan điểm và đường lối như vậy, nhưng quyết liệt cảm tính chống nhau như triều đại Trump hiện nay thì chưa từng có. Không những chỉ ở trong giới chính trị mà ngay cả ở ngoài xã hội. Cho nên có dân cử đã nhận định rằng Trump thủ lợi trong tình trạng chia rẽ phân hóa. Và Trump là người biết khai thác điều này qua kinh nghiệm hành nghề địa ốc và qua thời gian làm chương trình Reality show lôi kéo khán thính giả. Nữ dân cử Carolyn Maloney, chủ tịch tiểu ban Trông chừng và cải thiện hạ viện (Oversight and Reform committee) nói rằng diễn văn của Trump là gồm “vô số Reality show”. Còn theo dân biểu Steny Hoyer lãnh tụ khối đa số hạ viện thì bài diễn văn của ông Trump viết như bài để đọc trong một buổi tập hợp quần chúng là cực kỳ không thích hợp. Chỉ xem một việc Trump khi bước lên diễn đàn không bắt tay Nancy Pelosi khi bà này đưa tay ra là đủ thấy cái chất Reality show. Điều này không tránh khỏi làm bà Pelosi nổi giận nhưng lại làm quần chúng ủng hộ Trump khoan khoái thấy Trump dám làm những điều ít ai dám. Trump làm như thế vì biết rằng có bắt tay bà Pelosi thì cũng không thay đổi gì giao tình giữa hai người. Kết quả điều đình công việc nếu có là tùy theo lợi nhiều lợi ít mỗi bên được hưởng. Vì thế, mặc dầu có những bất đồng bực bội to lớn biểu hiện ra ngoài giữa hai bên nhưng đã có thể đạt được thỏa thuận để mà Trump và quốc hội thông qua một ngân sách 3 năm thật lớn để tránh đóng cửa chính phủ, và gia tăng ngân sách quốc phòng cũng như xây bức tường biên giới mà Trump muốn từ đầu còn quốc hội thì chống cũng từ đầu.
Điều đình trả giá là “nghề của chàng”. Ngay cả đối với đàn bà là thành phần mà Stephen Hawking, thiên tài đại bác học Ăng lê giỏi đủ thứ từ vật lý học đến thiên văn học, vũ trụ học, văn học… phải nói rằng không thể hiểu nổi là đủ biết. Bằng cớ là Trump đã lôi được bà vợ Melania người mẫu, nhất định không chịu bỏ New York để về ở Washington DC khi mới nhận chức tổng thống. Đã khủng khỉnh hẩy tay Trump ra không cho cầm tay khi xuống máy bay trong chuyến công du đầu tiên với tư cách tổng thống sang Saudi Arabia. Không chịu đi song song với Trump trên thảm đỏ trải từ máy bay xuống. Nhưng rốt cuộc Trump đã biến Melania thành người bây giờ, muốn gọi chỉ cần đập đập tay vào đùi trái như gọi chó là xong. Hình ảnh này người để ý đã thấy trong đoạn phim truyền hình quay một chuyến công du ngoại quốc cách đây không lâu.
Sau chót cái lối ăn nói lái trâu bặm trợn của Trump cũng làm cho nhiều đàn ông một đời mặc cảm thua kém thấy thích thú, vì có kẻ văng tục chửi thề thay mình trước cuộc đời. Và tưởng tượng rằng từ hứa hẹn ”làm nước Mỹ vĩ đại” MAGA make America great again của Trump - thì ở cương vị tổng thống đại cường ông Trump sẽ làm đủ thứ cho mình, từ bảo vệ nhân quyền tới chống Cộng sản tới chống Tầu và bảo vệ Hoàng Sa Trường Sa…Để mà ủng hộ Trump cuồng nhiệt, tương tự như những người hâm mộ say mê các lực sĩ thể thao hay đánh vật. Còn đối với phụ nữ thì sự bặm trợn này làm cho Trump trở thành “gồ ghề” đặc biệt, để mà khiến một số người có xu hướng thích được chinh phục ưa thích.
Xem như thế thì phải thấy rằng là trong cái đám ứng cử viên Dân chủ đang tranh nhau ở vòng sơ bộ khó có ai thắng Trump trong kỳ bầu tổng thống sắp tới. Trừ có một người là Bloomberg, tỷ phú Do Thái cựu thị trưởng New York. Tại sao? Không thể nói được, vì như người xưa nói, là “Thiên cơ bất khả lậu”.
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
Ngày 7 tháng 2/2020