Ngày 29 tháng 9/2013, đài TBS Nhật Bản đã giới thiệu đến người Nhật một vở kịch có tên “The Partner”, tiếng Việt tạm dịch là “Người cộng sự” do 2 phía Nhật-Việt hợp diễn. Không biết về phía Việt Nam các tài tử có thuộc loại “hảo hạng” hay không, nhưng về phía Nhật thì toàn là thành phần “thượng thặng”, chẳng hạn như Higashiyama Noriyuki, Nakamaru Yuichi, Takeda Tetsuya, bé Ashida Mana, Take Emi….. là những anh chàng, cô nàng không ai là không biết. Phim kịch có nội dung nói về tình bạn giữa một người Nhật và một người Việt. Người Nhật thì chắc có lẽ ít người biết điều này, còn đối với người Việt nếu có quan tâm đến lịch sử Việt Nam nhất là về phong trào Đông Du thì hy vọng sẽ biết một phần nào.
Hai nhân vật chính trong phim kịch là cụ Phan Bội Châu và bác sĩ Asaba Sakitaro. Vì đã là… kịch thì ngoài nội dung muốn chuyển tải, đạo diễn phim kịch phải “sáng tạo” sao cho vở kịch thêm phần hấp dẫn nghĩa là phải thêm mắm thêm muối, râu ria, đôi khi có những điều không thật…. Gạt qua những “lẻ tẻ” này thì “Người Cộng Sự” được đánh giá khá cao. Đại khái, nội dung câu chuyện như sau:
Cụ Phan Bội Châu và Bác sĩ Asaba.
Suzuki Tetsuya (Higashiyama Noriyuki) là một doanh nhân của một công ty lớn Nhật Bản, đã sang Việt Nam công tác cùng với Hatakeyama (Nakamaru Yuichi), một nhân viên dưới quyền để yêu cầu phía Việt Nam ký một dự án đã được chuẩn bị từ nhiều năm. Cả hai đã gặp đại diện phía Việt Nam là một giám đốc người Việt tên Nguyễn Nam (Phan Huỳnh Đông). Khi gặp gỡ, giám đốc Nguyễn Nam đã đưa ra “một câu đố” cũng là một điều kiện để hai bên cùng ký hợp đồng. Ông này cho hai người xem bức ảnh chụp một tấm bia và nói “trong vòng 1 tuần, nếu quí vị tìm được lời giải đáp câu đố: báu vật tiềm tàng trong bia tưởng niệm là gì thì chúng ta sẽ ký kết”. Ngoài ra, giám đốc Nam còn “tiết lộ”: “Có một nhân vật hiện diện trong bức ảnh là cụ Phan Bội Châu”.
Sau khi tra cứu và tìm hiểu khắp nơi thì Tetsuya và Hatakeyama chỉ biết được “Phan Bội Châu” là một anh hùng của dân tộc Việt Nam và bia đá được cụ dựng ở Nhật Bản để cảm tạ một người Nhật có tên Asaba Sakitaro, còn các chi tiết khác thì hoàn toàn mù tịt. Và lẽ đương nhiên không thể hiểu được ý định của giám đốc Nam. Sau đó, cả 2 đã tìm ra nơi đặt bia tưởng niệm là quận Iwata thuộc tỉnh Shizuoka.
Khi đến đó lần đầu, hai người đã bị xua đuổi vì Hatakeyama đã đem ….“cuốc, xẻng” tới dự định đào xới tìm “báu vật” xung quanh tấm bia. Lẽ dĩ nhiên là không thấy gì có thể gọi là báu vật cả. Tiếp tục tìm hiểu thì sau đó Hatakeyama phát hiện ra một tài liệu ghi chép về Phan Bội Châu và bác sĩ Asaba Sakitaro trong phần nói về lịch sử của khu vực dựng bia tưởng niệm, điều này đã không được ghi lại trong sách giáo khoa Nhật Bản.
Tài liệu ghi:
Cách đây hơn 100 năm, bác sĩ Asaba Sakitaro (cũng do Higashiyama Noriyuki thủ diễn) có một bệnh viện gần bãi biển, làm việc cùng cô y tá Akane (Takei Emi). Một ngày nọ nhận được thông báo có một người đàn ông ngoại quốc bị sóng đánh trôi dạt vào bờ và đang bị người dân xua đuổi. Thấy người này bị thương, vì là bác sĩ nên ông đã tìm cách đưa người này về nhà thương của mình để chữa trị. Người đàn ông đó chính là chí sĩ Phan Bội Châu (cũng do Phạm Huỳnh Đông thủ diễn). Trong thời gian chữa trị, Phan Bội Châu đã kể mục đích sang Nhật Bản với bác sĩ Asaba “Chúng ta cùng là người Á Đông, Chúng tôi cần Nhật Bản giúp vũ khí để đánh Pháp giành lại độc lập cho Việt Nam”. Cảm động trước nhiệt huyết này, bác sĩ Asaba đã giúp cụ Phan Bội Châu bằng cách giới thiệu với các chính trị gia quyền lực đương thời như Inukai Tsuyoshi (Takeda Tetsuya), Okuma Shigenobu (Emoto Akira)….. Tuy không nhận được sự hỗ trợ về vũ khí nhưng Nhật Bản đã nhận lời hứa hỗ trợ về mặt đào tạo nhân lực. Trở về Việt Nam cụ Phan kêu gọi người cùng chí hướng sang Nhật học hỏi, và nhằm tạo uy tín cho phong trào Đông Du và chứng tỏ có sự đồng thuận của Hoàng triều VN, cụ đã kêu gọi cả Kỳ Ngoại Hầu Cường Để (Nguyễn Bình Minh). Trở lại Nhật Bản, cụ Phan bắt đầu tham gia các chương trình học gồm văn hóa, quân sự với các người đồng chí hướng khác. Giữa chừng, Pháp áp lực và yêu cầu Nhật trục xuất các du học sinh Việt Nam. Một số đã trở về, một số đã trốn ở lại sống rất cơ cực, trong đó có chí sĩ Trần Đông Phong (Lê Hồng Đăng) đã tự vẫn ở Nhật. Trong tình cảnh khó khăn này, bác sĩ Asaba vẫn âm thầm giúp đỡ nhóm của cụ Phan. Dù đang mắc chứng bệnh lao, bác sĩ Asaba vẫn dùng cả số tiền dành dụm dành cho việc ra nước ngoài chữa bệnh của mình tiếp tục giúp đỡ cụ Phan và các đồng chí.
Trong khi đang phải lẩn trốn, cụ Phan Bội Châu đã gửi thư cho bác sĩ Asaba, nhưng không thấy trả lời và sau đó thì được biết bác sĩ Asaba đã qua đời.
------------------
Vì vẫn chưa giải được câu đố đầy bí ẩn của giám đốc Nguyễn Nam. Tetsuya một lần nữa lại đi tới nơi có đặt bia tưởng niệm và tại đây, anh đã gặp bà quản gia và được biết bà này chính là cháu gái gọi nữ y tá Akane của bác sĩ Asaba Sakitaro bằng bà, đang giúp cho một số sinh viên Việt Nam sống ở đây.
Bà kể:
Nghe bà tôi kể, sau khi trở lại Nhật, để nhớ ơn đại ân nhân của mình, cụ Phan Bội Châu đã vận động thành lập một bia tưởng niệm bác sĩ Sakitaro….. Từ từ Tetsuya hiểu ra rằng “báu vật” Tetsuya muốn tìm chính là “Tình bạn mãnh liệt của Phan Bội Châu và Sakitaro, một tình bạn hiếm có và không có gì thay thế được.”. Sở dĩ giám đốc Nam biết rõ “tình bạn” này là vì 10 năm trước, Nam cũng là một du học sinh sống trong cư xá của bà.
Vài hôm sau, Tetsuya đã trả lời cho giám đốc Nam biết là “báu vật ông muốn tôi tìm trong bức hình là: tình bạn của cụ Phan Bội Châu và bác sĩ Asaba Sakitaro”.. Hai bên đã vui vẻ và bản hợp đồng đã được ký kết.
Trên đây là nội dung chính, còn có vài phần thêm “mắm thêm muối” và một vài ghi nhận vui vui khác chẳng hạn như:
- Vợ của Suzuki Tetsuya mất sớm và anh đang sống cùng với cô con gái tên Sakura (một nữ diễn viên nhí Nhật Bản rất nổi tiếng tên Mana Ashida). Anh dự định sẽ kết hôn với Liên (Nguyễn Lan Phương) và nhờ Liên trông coi bé Sakura những lúc anh đi công tác xa. Nhưng bé Sakura vẫn còn nhớ những kỷ niệm về người mẹ quá cố của mình và luôn luôn có thái độ “chống đối” dù Liên đã cố gắng xử sự dịu dàng. Nhưng cuối cùng thì bé Sakura cũng “chấp nhận” Liên vì bé nói: “Con không có ác cảm gì với cô cả, con chỉ sợ nếu thân mật với cô quá con sẽ quên hẳn hình bóng thân yêu của mẹ con”. Thế là cuối cùng “Châu cũng về hiệp phố” vì nếu bé…. không nói thế thì đã không thành….phim kịch.
- Ngay cảnh đầu tiên, khi bị quân Pháp truy bức tại… Vịnh Hạ Long, cụ Phan đã trốn chạy lên thuyền khi “bừng tỉnh” dậy thì thấy mình đang bị thương chân nằm….. trên bờ biển Nhật Bản thay vì Trung Quốc như lịch sử đã ghi. Số cụ quả là…. may thật, may hơn các thuyền nhân Việt Nam nhiều.
- Các tài tử Việt Nam nói tiếng Nhật rất giỏi nhưng sang tiếng Việt thì nghe chữ được chữ mất, lơ lớ…. phải xem phụ đề mới hiểu rõ được họ nói gì.
- v.v…..
Được biết, phim kịch này được thực hiện nhân dịp Việt Nam (hiện tại) và Nhật Bản kỷ niệm 40 năm ngày thiết lập bang giao (21-9-1973 ~ 21-9/2013). Sự thực thì hai bên có nói chuyện với nhau về việc bang giao vào tháng 9/1973, nhưng đã không trao đổi đại sứ v.v… vì lúc đó Việt Nam đòi hỏi Nhật phải bồi thường viện trợ và tình trạng này cứ kéo dài cho đến sau ngày 30/4/75. Tưởng cũng nên nhắc lại là, vì không có đại diện nên nhân viên của sứ quán Cuba đã phải thay Việt Nam “tiếp thu” lại tòa đại sứ Việt Nam Cộng Hòa sau khi Saigòn đổi chủ. Vì thế nói là kỷ niệm 40 năm cũng đúng và 38 năm cũng… chả sai. Nói theo kiểu 40 năm chỉ là nói cách cho…chẵn chòi vừa khít thôi.
Dù sao đi nữa, phim kịch này cũng đã cho mọi người biết thêm một chi tiết lịch sử giữa Nhật Bản và Việt Nam mà mãi gần 100 năm sau mọi người mới biết. Điều quan trọng ở đây là ai xem vở kịch này cũng cảm thấy thỏa mãn, vì vai chính là cụ Phan, một người mà tất cả người Việt đều kính trọng, chứ không phải là một nhân vật nào khác mà cứ nghe đến tên là có người nổi cơn điên, và có kẻ lại tôn vinh bái lạy.
Vũ Đăng Khuê