Kết quả cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 6 tháng 11/2018 đã cho tổng thống Donald Trump và những người “mê Trunp” một dịp mà tiếng Việt Cộng nói là “hồ hởi phấn khởi”, mặc dầu là đảng Cộng hòa mất đa số tại hạ viện. Khi Cordelia Lynch phóng viên của hãng thông tấn Anh quốc Sky News mở đầu một câu hỏi bằng khẳng định rằng “kết quả không phải là một thắng lợi tuyệt đối” thì ông Trump đã cắt ngang để nhấn mạnh rằng “tôi rất lương thiện. Tôi nghĩ rằng đây là gần- như -một- thắng- lợi-trọn-vẹn”. Ông Trump đưa ra trường hợp Georgia và Florida và sự can dự của ông vào việc vận động tranh cử, để nói “Tôi nghĩ rằng chúng tôi đã làm một việc đáng ngạc nhiên. Đó là một thắng lợi to lớn”. Và ông dẫn chứng những luận cứ không sai. Thí dụ như trong lịch sử thì sự mất ghế của đảng cầm quyền trong trường hợp của ông là thấp nhất kể từ thời Kennedy năm 1962. Dẫn chứng ông nói rằng tổng thống Obama đã mất 63 ghế hạ viện năm 2010, trong khi ông chỉ mất 27 ghế chưa kể rằng 43 dân biểu Cộng hòa nghỉ việc cũng là một yếu tố thất lợi. Trong lãnh vực thống đốc tiểu bang, ông nói hoạt động của các ứng viên Cộng hòa đã thực là “không tưởng tượng nổi”, vì đảng Cộng hòa đã lãnh đạo đa số 50 tiểu bang Hoa kỳ. Để nhấn mạnh vai trò của mình, ông đã chỉ ra những người trong đảng không ủng hộ ông đã bị thất cử. Và sau chót thì các tin tức cho là một “làn sóng xanh” của đảng Dân chủ sẽ trào lên đã không xẩy ra. Đảng Cộng hòa đã gia tăng sức mạnh đa số ở thượng viện.
Từ xa mà nhìn thì thấy rằng cái gọi là thắng lợi của ông Trump mang cùng tính chất của cuộc bầu tổng thống năm 2016. Ông Trump đã thắng vì chiến lược chú trọng vận động những người Mỹ trắng nhà quê, tiểu bang nhỏ, cùng nền tôn giáo, với khẩu hiệu “America first” và “make America great again” (MAGA chữ trắng trên mũ đỏ), khêu lại sự tự hào về những quang vinh thời lập quốc trong sách vở. Khẩu hiệu này đã rất ăn khách, trong hoàn cảnh chính trị xã hội kinh tế đi xuống hiện nay của Hoa kỳ kể từ sau hào quang chiến thắng đại chiến thứ hai năm 1945. Sự đi xuống này bắt đầu với chính sách great society (xã hội vĩ đại) thời tổng thống Johnson với những chương trình xã hội thi hành để không một thành phần dân tộc nào bị kém sút quá đáng, nhằm sửa lại hệ quả của chế độ nô lệ và sự kỳ thị. Khai triển khẩu hiệu MAGA này, ông Trump theo đường lối bá đạo, chỉ nhắm vào một số thành phần nòng cốt cuồng tín, suy nghĩ đơn giản, không nhìn trên toàn cảnh Hoa kỳ thực sự hiện nay là một hợp chủng quốc, cần có một chính sách hài hòa dung hợp để ổn định và khai dụng được hết mọi tài năng cho phát triển. Hay nói cho đúng là ông có thấy nhưng cái cá tính của ông là chỉ thấy có mình là đáng kể và quan trọng, còn tất cả không cần lý tới.
Cái cá tính này của ông Trump, Michael d’ Antonio người đã phỏng vấn Trump để viết cuốn The truth about Trump đã tóm tắt là “lệch lạc” và “phá luật” (deviant và delinquent) cho biết rằng năm 13 tuổi Trump đã bị thân phụ gửi vào New York Military academy tức là một trường cho những trẻ ngỗ nghịch, tương tự như viện trừng giới. D’Antonio viết rằng Trump từng nói rằng “không có ai là đáng kính nể” và nhận rằng lúc còn nhỏ, Trump “rất nổi loạn” (very rebellious) và “tôi thích đánh nhau”. Có thể vì thế mà có một số người Mỹ gốc Việt mê Trump vì coi Trump là người “dám nói dám làm” (để từ đó tin rằng Trump sẽ chống Cộng, sẽ đánh TQ ở biển đông cho VN). Có người thì cho rằng cái hiện tương mê Trump này giống như trường hợp tâm lý của các dân hâm mộ (fan) lực sĩ thể thao, vì sống trong mặc cảm bất lực và yếu đuối nên say mê các hành động bạo tợn, trấn áp. Như một số các bà già trầu và ngay cả nữ tu mà tôi được biết không bỏ qua một kỳ đấu vật nào, và luôn luôn cổ võ la lên, rít lên trong những pha gay cấn: “quật nó xuống”, “giết nó đi”
Cái dám nói và dám làm này nhiều người đã thấy rồi ở ông Trump. Xin tạm lược dẫn dưới đây.
Trump đã từng chỉ trích mạt sát Kim chính Ân thậm tệ và dọa trừng phạt Bắc Hàn bằng lửa đạn như thế giới chưa từng bao giờ thấy, nếu mà không ngừng thử võ khí hạt nhân và hỏa tiễn tầm xa. Và cũng dám làm điều chưa ai dám là khoác vai Kim chính Ân, khen Ân là tài giỏi, là thành thật, muốn điều đình với Trump. Kết quả là sau vài tiếng đồng hồ gặp gỡ, kể cả chào hỏi xã giao, đã ký một tuyên bố chung với Trump sẽ phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, mà chi tiết thực hiện thì cho tới nay chưa có gì. Người ta biết rằng cuộc họp giữa ngoại trưởng Pompeo định vào ngày 8 tháng 11/2018 với đối tác Bắc Hàn mới bị đột ngột hủy bỏ không đưa lý do. Phát ngôn viên bộ ngoại giao Heather Nauert chỉ nói vắn tắt là cuộc họp “sẽ vào một thời điểm sau, khi chương trình của chúng tôi cho phép”, Và “những thảo luận vẫn tiếp tục. Mỹ vẫn chú tâm thực hiện các thỏa thuận giữa tổng thống Trump và chủ tịch Kim ở Singapore hồi tháng 6”.
Ông Trump đã đơn phương rút ra khỏi hiệp ước về võ khí hạt nhân Hoa kỳ, Anh Pháp Đức Nga Tầu đã ký với Iran mà ông cho là một thỏa hiệp tồi tệ nhất từ trước đến nay, theo như lập trường của thủ tướng Do thái Netanyahu. Ngày 6 tháng 11 vừa qua, ngoại trưởng Pompeo thông báo đã thi hành toàn bộ các biện pháp chế tài với mọi nước không theo chủ trương của Mỹ là tẩy chay cô lập Iran trong mọi giao dịch như Mỹ muốn, đặc biệt là mua bán dầu hỏa là nguồn tiền nuôi sống Iran. Nhưng bãi miễn cho 8 nước là Trung quốc, Ấn độ, Ý, Hy lạp, Nhật, Nam Hàn, Đài Loan và Thổ Nhĩ kỳ. Các nước Liên Âu ký tên trong thỏa ước võ khí hạt nhân đã không đồng ý rút ra khỏi hiệp ước nhưng trên thực tế đã sửa soạn trong mấy tháng qua những biện pháp kinh tế tài chính để đi vòng qua các nguyên tắc chế tài của Mỹ.
Trump cũng là tổng thống Mỹ đầu tiên công nhận Jerusalem là thủ đô của Do Thái mà ông cho là phản ảnh thực tế tại chỗ, nhưng các chính phủ Mỹ trước đã không dám làm. Ông cũng nhanh chóng quyết định chuyển toà đại sứ tới đó cho đúng dịp Do Thái kỷ niệm 70 năm lập quốc. Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên cho cháu gái hát tiếng Tầu và ngâm thơ Tầu cho chủ tịch TQ Tập Cận Bình nghe và xưng hô với vợ chồng Tập Cận Bình là thưa ông với bà. Trump được coi là chống Tầu vì dám mở ra cuộc chiến thương mại với Trung quốc, mà vắn tắt là tăng thuế nhập cảng hàng Tầu để cũng nhận những phản ứng tương tự của Tầu. Kết quả nếu có, trước mắt, là hàng hóa đủ loại trong đó có hàng tiêu dùng Tầu tràn ngâp thị trường tiêu thụ Mỹ sẽ tăng giá và có thể giảm đi. Hàng nhập cảng Mỹ sang Tầu cũng đi vào tình trạng tương tự. Khó khăn ở Mỹ nếu có thì Trump sẽ tính sau. Người ta đã nghe thấy Trump hứa là sẽ bỏ ra mấy tỉ đô la để giúp các nông gia tiểu bang Iowa vì nông phẩm của họ xuất cảng sang Tầu bị giảm
Trump dám họp một mình với Putin ở Helsinki, có vẻ như muốn một mình định đoạt chính sách thân gần với Putin, nhưng sau đó thì lại đảo ngược, theo đường lối của phái tân bảo thủ (neoconservative) Mỹ mà cụ thể là bổ nhiệm John Bolton làm cố vấn hội đồng an ninh quốc gia và Mike Pompeo làm ngoại trưởng trọn vẹn lo chính sách đối ngoại còn Trump thực tế là lo vận động tranh cử cũng như đóng trò đại diện chính thức của Mỹ tiếp đón các lãnh đạo các quốc gia khác. Tóm lại, ông Trump ở cương vị tổng thống Mỹ có thể nói nhiều điều ông thích nói nhưng làm tới đâu thì tùy ở khả năng thực tế của Mỹ trên thế giới, mà hiện nay là không còn như xưa. Và cũng tùy ở cái khả năng điều động chính trị của ông Trump lên cơ chế quyền lực Mỹ. Với cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vừa qua, ông Trump không đại thắng như ông khoe, nhưng thắng đủ để nắm vững đảng Cộng hòa đã từ đầu coi ông như là kẻ từ ngoài vào phá rối, và cũng có được một số ảnh hưởng tuy không nhiều lên đảng Dân chủ, nhờ cái vị trí đứng đầu hành pháp có thể ban bố ân huệ. Tại sao lại như thế, sẽ nói đến trong một dịp khác có thì giờ nhiều hơn.
Sau chót, một ngày nào đó trong tương lai Trump có thể dám khoác vai Nguyễn phú Trọng khen là người bạn già tài giỏi, đốt lò dẹp hết tham nhũng, và nhận mua 100 tỉ đô la võ khí và quân dụng của Mỹ, trả bằng dầu hỏa Mỹ khai thác từ một cái túi dầu nào đó ở biển Đông trong thời hạn 99 năm. Lúc đó không thiếu gì người yêu Trump sẽ la hò sung sướng chẩy nước mắt: Mỹ đã qua rồi, giúp ta khai thác dầu hỏa chống Tầu rồi.
Bác sĩ Trần Xuân Ninh
Ngày 9 tháng 11/2018